U boft en vraagt zich natuurlijk meteen af. WAAROM, HOEZO? Het antwoord verschijnt als u de onderstaande tekst hebt gelezen. Eerst even een beetje geschiedenis
BEELDENSTORM.
In augustus 1566 zijn de eerste beeldenstormen in ons land. Op donderdag 29 september gebruiken beeldenstormers in Maastricht een stenen grafkruis om de deur van de Mathiaskerk te forceren. Het hele interieur wordt vernield en vanuit Spanje komt de hertog Alva naar Maastricht en zijn rechtbank, de Raad van Beroerte, verbant de beeldenstormers uit de Nederlanden. De 80-jarige oorlog begint en in die tijd ontstaan bloeiende protestantse gemeenschappen in Stein, Grevenbicht en Urmond.
De beeldensstorm in de Onze Lieve Vrouwekathedraal in Antwerpen 20 augustus 1566. Gravure van Frans Hogenberg (Historiek)
BEEK OOK EEN PROTESTANTSE GEMEENSCHAP.
Na de Vrede van Munster op vrijdag 15 mei 1648, maakt Stein zich los van Gulik en wil met Beek een gemeenschap oprichten, maar er is geen eigen predikant en door de onveiligheid in de streek komen ook geen predikanten uit Maastricht, Heerlen of Valkenburg richting Beek. In 1652 wordt Beek belaagd door Spanjaarden en er wordt brand gesticht en geroofd. De Staatse troepen nemen dan wraak door o.a. in Klimmen en Geleen het interieur van kerken en kapellen te verwoesten. Dan wordt Theophilus Brelius in 1655 de eerste predikant in Beek en de Nederlandse Staat draagt bij in kosten van zijn levensonderhoud en evenals dat van Maximiliaan Didden, de schoolmeester, voorlezer en voorganger in de gemeente.
DE FRANSEN.
1672, het zogenaamde rampjaar in de Nederlanden; van alle zijden wordt ons land aangevallen. Als de Fransen op 30 juni 1673 Maastricht veroveren, zien de katholieken hun kans en nemen zij in Geulle en Beek de kerken weer af van de protestanten, zodat de Beeker predikant en de gelovigen uitwijken naar Urmond en het Belgische Leuth. Dan is er een belangrijk keerpunt. Op 11 augustus 1678 wordt de Vrede van Nijmegen gesloten en Beek wordt weer Staats en wordt er besloten dat de kerken door beide religies gebruikt gaan worden, het zogenaamde Simultaneum. Vanaf 1680 is de kerk van 9 tot 11 uur en van 15 tot 16 uur vrij voor protestanten. Het altaar, de schilderingen en beelden dienen te worden afgedekt met doeken en gordijnen. Het gevolg is allerlei plaagstoten zoals de klokken stilzetten of terugdraaien, hosties halen in Spaubeek omdat ze door de muizen zouden zijn opgegeten. Al deze twisten zorgen ervoor dat het kerkgebouw eronder lijdt en het gebeurt wel eens dat tijdens de mis iemand door de kerkbanken zakt en niemand waagt zich meer op de preekstoel. In 1703 wordt Johannes Henrici uit Wassenberg benoemd tot dominee. Hij laat in het centrum van Beek in 1721 een prachtige woning bouwen die er nu nog staat: de Hervormde Pastorie.
DE FRANSE TIJD.
In 1794 nemen de Fransen Beek in en in 1797 worden alle kerken gesloten en moeten de Beeker protestanten naar Urmond. Nadat Napoleon Bonaparte in 1802 de godsdienstvrijheid heeft hersteld blijven er toch nog problemen, want de “Roomschen” krijgen de pastoorsvergoeding betaald maar de protestanten nauwelijks. Na de Belgische opstand in 1830 mogen de protestanten alleen in de Hervormde Pastorie hun diensten houden en krijgen zij in 1833 een verbod om de protestantse doden op het gemeenschappelijke kerkhof te begraven. Twee jaar later, het is 1835, laat de Belgische regering in de plaatsen Beek, Meerssen, Heerlen en Gulpen een protestants godshuis bouwen, de zogenaamde Leopoldskerkjes.
Het Leopoldskerkje in de Raadhuisstraat
EEN EIGEN KERK EN KERKHOF.
Na een langdurige briefwisseling kan de protestantse gemeenschap in Beek eindelijk in 1837 haar kerk met een kerkhof in gebruik nemen en deze staat in de tuin van de hervormde pastorie. Rond 1920 komen veel protestanten vanuit noord Nederland richting zuiden om mee te helpen aan de bouw van het Julianakanaal en te werken op de staatsmijn Maurits. Dominee De Vries lukt het om de nieuwkomers en de inwoners van Beek samen te brengen. Leerlingen worden per bus naar de protestantse school in Geleen gebracht. De financiële situatie verslechtert en de gemeente wil in 1954 de pastorie kopen om er een streekmuseum in te vestigen totdat dominee Muller het tij keert. In 1962 is er een protestantse school in villa Hoefer en later komt er de Beukelaarschool in de dr. Beckersstraat. Door terugloop van het aantal leerlingen sluit de school in 1981 de deuren. Monumentenzorg steunt de restauratieplannen voor kerk en pastorie en het plan van burgemeester Minkenberg om er een winkelcentrum aan te leggen gaat net op het nippertje niet door.
Zo begon het op het kerkhof aan de Sint-Martinusstraat
HET EINDE VAN DE PROTESTANTSE KERK IN BEEK.
Burgemeester Van Meeuwen neemt de herstelplannen weer op en in 1965 is alles gerestaureerd. In 1970 wordt het kerkhof gesloten en de muur verlaagd. De kerkenraden van de Hervormde en de Gereformeerd Kerk besluiten iedere maand een dienst te organiseren doch door teruglopend kerkbezoek gaat dit ook niet voorspoedig. Er worden knopen doorgehakt en de kerk annex pastorie gaan in de verkoop. Een particulier koopt het kavel en de grafmonumenten dienen te worden geruimd. Als de Heemkundevereniging Beek hoort dat de grafstenen gaan verdwijnen volgt er actie. Gelukkig stelt de gemeente een plek beschikbaar op het kerkhof aan de Sint-Martinusstraat en een vijftal vrijwilligers onder leiding van beeldhouwer Jo Peters uit Geverik zorgt ervoor dat deze grafmonumenten hier netjes bij elkaar staan.
Het allereerste begin in 2020
De vrijwilligersvan de Heemkundevereniging Beek
GRAFMONUMENTEN van de protestantse gemeente ( Pro-1 )
BRONNEN:
- wikipedia.org
- Historiek.nl